Over u maar zonder u
Column van de senator op ftm.nl, zondag 23 februari 2014
Senator Kees de Lange heeft zijn buik vol van de pensioenclubs die over de ruggen van pensioendeelnemers feestjes organiseren voor plucheklevers
Soms denk je bij het ouder worden dat je het meeste dat langskomt wel eens eerder gezien hebt. Maar toch zijn er nog steeds van die momenten dat je mond openvalt. Zo’n ervaring had ik onlangs toen er een uitnodiging voor een symposium over pensioenen door de bus rolde, ondertekend door Martin van Rooijen van de Koepel van Nederlandse Verenigingen van Gepensioneerden (KNVG) en Jaap van der Spek van de Nederlandse Vereniging van Organisaties van Gepensioneerden (NVOG). Zoals de namen al aangeven, vissen deze clubs in precies dezelfde vijver en pretenderen zij de belangen van gepensioneerden te behartigen. Het aantal organisaties dat zegt voor ouderen in steeds bredere zin op te komen is groot en groeiende. Hun gemeenschappelijke kenmerk is achterhaalde verzuiling en vergaande onverdraagzaamheid ten opzichte van elkaar. Over deze pensioenillusies heb ik al eerder een column geschreven. Voor de organisaties die daarbij op de korrel werden genomen was die column een zegen. Men was het namelijk eindelijk over één ding eens, namelijk dat de boodschapper van het slechte nieuws niet deugde. Wat is nieuw?
Het Orkest van de Vorige Eeuw
Ook KNVG en NVOG behoren tot die categorie ouderenclubs. Nog niet zo lang geleden rolden ze vechtend over straat en konden de diverse egootjes niet door één deur. Een splitsing was het gevolg, machteloosheid de oogst. Als tweede violisten in het Orkest van de Vorige Eeuw oefenen ze nog steeds hun aloude partituren die toen al door een nu uitgestorven publiek als weinig baanbrekend werden beschouwd. Nu organiseren ze samen een symposium. De Nederlandse Bond voor Pensioenbelangen (NBP) waarvan ik voormalig voorzitter ben, heeft zich bij de KNVG aangesloten. In 2009 heb ik deze al decennialang slapende vereniging wakker gemaakt, publicitair op de kaart gezet en hier en daar wat stofnesten opgeruimd. In 2014 lijkt het huidige bestuur vooral als beleidsdoel te hebben de overgang naar de eeuwigdurende slaap die het gedecimeerde en sterk verouderde ledenbestand besluipt zo vloeiend mogelijk te laten verlopen. Van effectieve actie ter bescherming van de deelnemers in pensioenfondsen die juist nu zo hard nodig is, is nauwelijks sprake meer.
Terug naar het symposium, en naar de sprekers die voor dit evenement van 13 maart a.s. zijn uitgenodigd. De titel is zonder meer imposant: Ons pensioenstelsel in een Europese context. En de key note speaker (ja ja we spreken onze talen) is eurocommissaris Michel Barnier. Nu is zo ongeveer het grootste gevaar dat het Nederlandse pensioenstelsel bedreigt de EU. Ons stelsel is uniek, en daarmee doe ik geen uitspraak over de vraag of het goed of slecht is. Zelf denk ik dat het volkomen uit de tijd is en op hoofdpunten grondig aangepast moet worden. Maar daar gaat het even niet om. Ons stelsel is uniek in de zin dat in de grote meerderheid van Europese landen de pensioenen heel anders geregeld zijn dan bij ons, als ze daar al geregeld zijn. En precies dat houdt voor onze pensioenen grote gevaren in. Eén van die gevaren is dat Europa onze pensioenfondsen ziet als verzekeringsinstellingen die onder Europese regelgeving dienen te vallen. Daartoe zouden de financiële buffers enorm verhoogd moeten worden, met als gevolg kortingen op de nominale pensioenen waarbij vergeleken de huidige ellende klein bier betekent. Een tweede probleem voor onze pensioenen is het feit dat Nederland deel uit maakt van de eurozone. Daarbij gaat het niet om de vraag of we denken dat de euro op termijn al dan niet houdbaar is. Persoonlijk denk ik van niet, maar dat is een andere discussie. Feit is dat om de euro te handhaven de Europese Centrale bank (ECB) het beleid heeft omarmd om de rente nu al jarenlang kunstmatig enorm laag te houden. En dat is één van de voornaamste problemen voor de financiële gezondheid en de dekkingsgraad van onze fondsen. Michel Barnier als key note speaker, je moet er maar op komen.
Spektakel
De overige sprekers mogen er trouwens ook zijn. De organisatoren vermelden trots in hun uitnodiging dat zij ‘de hoofdrolspelers in het pensioendossier’ bij elkaar hebben weten te brengen. Laten we maar eens zien. We beginnen met Jetta Klijnsma, staatssecretaris van Sociale Zaken en Werkgelegenheid. Over haar kan ik kort zijn en verwijzen naar mijn column onder de titel Jurassic Park. Welke belangen zij ook behartigt, het zijn niet die van de deelnemers in de pensioenfondsen. Daarna krijgen lobbyist voor deelbelangen van werkgevers Bernard Wientjes, en FNV voorman Ton Heerts die steeds minder werknemers en al helemaal geen gepensioneerden vertegenwoordigt het podium. En daarna komt Ria Oomen-Ruijten, Europarlementslid voor het CDA, de aanwezigen verblijden met haar aanwezigheid. En tenslotte mag Martin van Rooijen, in vervlogen tijden staatssecretaris voor hetzelfde CDA, tegen de grote jongens en meisjes aanschurken met een slotwoord.
Dit hele spektakel wordt bekostigd uit de contributies opgebracht door de gewone gepensioneerden. Zij zijn overigens niet welkom, want het is een besloten bijeenkomst. De vraag rijst dus welk belang zij bij dit circus hebben. De vraag rijst evenzeer of de lijst van sprekers dusdanig is samengesteld dat op een evenwichtige discussie gehoopt mag worden waarbij critici en verdedigers van het stelsel op een vlak speelveld de degens kunnen kruisen. En precies op die punten schiet het hele programma gruwelijk tekort. Waar is de stem van de kritische gepensioneerden zelf, waar zijn de jongeren die zich gelukkig steeds meer bekommeren om hun eigen pensioentoekomst die er overigens bepaald niet gunstig uitziet? Waar is de stem van de politieke tegenstanders van de centrale rol die Europa probeert te spelen met alle gevolgen van dien voor onze pensioenen? Waarom bieden deze organiserende seniorenclubs uitsluitend een platform aan de gebruikelijke belanghebbenden die al tientallen jarenlang het motto huldigen van over u maar vooral zonder u?
De analyse is duidelijk, maar de conclusie ook. Hier wordt over de ruggen van alle deelnemers in pensioenfondsen heen een podium geschapen voor de plucheklevers zelf die pretenderen hun belangen te behartigen. Eén ding is in elk geval duidelijk. We hoeven die middag niet de deur uit om aan deze uitnodiging gehoor te geven, ook al betaalt de zieltogende bank van ons allemaal, ABN-AMRO, uw kopje koffie.