Onlangs kreeg ik een column van uw medewerker Allard Bruinshoofd getiteld ‘Schijnwereld’ onder ogen. In dit artikel worden alternatieve scenario’s voor een oplossing voor de eurocrisis en met name de Matheo Solution (TMS) van André ten Dam kort door de bocht afgeserveerd op een wijze die mijn waardering niet bepaald kan wegdragen. Als iemand die al langer dan ik me kan herinneren bij de Rabobank bankiert, had ik van ‘mijn’ bank meer niveau en minder vooringenomenheid verwacht. Het zou wat flauw zijn om de kwaliteit van de kritiek van Bruinshoofd af te meten aan het feit dat hij geen kans ziet de bijdrage van Ten Dam correct te spellen. Liever ga ik in op de inhoud en over de positie van de Rabobank in dit debat.

De inhoud van het stuk is bewust suggestief, en helaas op een wijze die geen recht doet aan de standpunten van allerlei mensen die serieus en op soms creatief-innovatieve wijze nadenken over oplossingen voor wat de grootste financiële crisis in Europa sinds vele decennia is. Zo wordt André ten Dam neergezet als jurist met voorbijgaan aan al zijn andere kwalificaties. Met een zeker dedain wordt gesproken over politici en publicisten die met het voortslepen van de eurocrisis ontvankelijker tegenover alternatieve scenario’s zijn gaan staan. Dat die ‘politici en publicisten’ wel eens meer inzicht in de problematiek zouden kunnen hebben dan de horden economen die maar al te vaak ongenoemde persoonlijke of bedrijfsbelangen vertegenwoordigen en onverenigbare standpunten uitdragen, wordt voor het gemak vergeten.

Wat betreft de eurocrisis zijn er in Nederland twee volledig tegengestelde standpunten die met bijna religieus vuur beleden worden. Aan de ene kant is er de teneur terug te willen naar de nationale munten en de euro af te schrijven als mislukt experiment. Anderzijds is er het favoriete scenario om, ongehinderd door economische werkelijkheden, door te modderen op de huidige weg in de vaste overtuiging dat de euro behouden moet worden, en nog wel tot elke prijs. Dat die prijs dan betaald wordt door de belastingbetaler van die landen die het minst slecht gefunctioneerd hebben, wordt met name vanuit de bankensector maar al te graag verzwegen. Bij de Rabobank bijvoorbeeld is de rol van Wim Boonstra aanzienlijk. Deze Mister Euro van de lage landen heeft zich een zekere naam verworven door de lof van de euro te zingen bijna tot de dag dat de eurocrisis losbarstte . Ondanks alles wat zich afspeelt, eerst in Zuid-Europa en sinds een jaar ook in Nederland, gaat hij daar onverstoorbaar mee door. Helaas wordt onder economen het aanpassen van standpunten aan nieuwe feiten en ontwikkelingen als prestigeverlies gezien. De column van Allard Bruinshoofd past helaas naadloos in deze wetenschappelijk niet houdbare traditie.

Ondanks de enorme impact van de eurocrisis op alle aspecten van ons maatschappelijk leven, is voor een discussie over alternatieve scenario’s in Nederland tot dusver helaas nauwelijks ruimte. Dit in tegenstelling tot Duitsland waar in de media al lange tijd levendige discussies tussen toonaangevende monetaire economen en anderen woeden over hoe het verder moet met de eenheidsmunt, over de gevaren van een monetaire unie zonder politieke unie, over het oprekken van de macht van de ECB, over het democratisch tekort dat de huidige aanpak in Europa kenmerkt. Voorwaar geen klein bier en een grondige discussie meer dan waard. Maar Bruinshoofd bezweert ons dat al deze mensen in een schijnwereld leven. Toch maar wat feiten. Het werkelijke probleem van landen als bij voorbeeld Griekenland en Spanje is dat hun ondernemingen de concurrentie met de rest van de wereld niet aankunnen. Dit heeft geleid tot torenhoge staatsschulden en een werkloosheid op het niveau van zo’n 25 % onder de hele bevolking en van zo’n 50 % voor jongeren. Al jarenlang zijn deze landen in recessie met een toenemende armoede. Hoe komen zij daar ooit uit zonder enige vorm van devaluatie? Dat een langdurige financiële transferunie de oplossing niet kan zijn, noch voor de belastingbetaler in de ‘rijke’ landen, noch voor de onder curatele gestelde bevolkingen, lijkt een politieke waarheid als de bekende koe. Het herkapitaliseren van Griekse en Spaanse banken door de belastingbetaler in de ‘rijke’ landen, terwijl het bankwezen zelf buiten schot blijft, lijkt evenmin een lange termijn optie. Dat de Matheo Solution zou suggereren dat zij pijnloos zal zijn, is misleidend en onjuist. Natuurlijk kan de huidige crisis niet zonder enorme kosten bestreden worden. Zo zal het naar alle waarschijnlijkheid nodig zijn de Griekse en Spaanse staatsschulden in euro’s deels af te waarderen. Maar dat gebeurt dan wel in een klimaat waarbij alle opofferingen uiteindelijk tot een positief resultaat zullen leiden: landen die opnieuw economisch op eigen benen kunnen staan, bevolkingen die hun zelfrespect terugkrijgen, werklozen die weer perspectief geboden wordt.

Volgens onze Rabo auteur leven critici van het huidige doormodderbeleid in een schijnwereld. Toch zou deze schijnwereld wel eens heel wat realistischer kunnen blijken te zijn dan het wankelende wereldbeeld van een aantal spraakmakende Rabo economen. Voorlopig lijkt een intellectuele en wetenschappelijke discussie op basis van ‘inhoud en argumentatie’ over alle mogelijk oplossingen voor de crisis waarbij iedereen in zijn waarde wordt gelaten te verkiezen boven de toon van de column van Allard Bruinshoofd.

Prof. Dr. C.A. (Kees) de Lange
Senator Onafhankelijke Senaats Fractie
Emeritus hoogleraar natuurkunde VU