Onlangs werd ik door contacten op Twitter opmerkzaam gemaakt op een stuk van Hans Stegeman, hoofdeconoom bij de Rabobank en werkzaam bij RaboResearch – Economisch Onderzoek. Ik heb daarop de volgende mail gestuurd naar mijn contacten bij die bank:

Onlangs kwam mij een column van Hans Stegeman, hoofdeconoom bij de Rabobank, onder ogen die onder de kop “RaboResearch – Economisch Onderzoek” publiceert. De link is de volgende:
https://economie.rabobank.com/publicaties/2017/januari/van-voren-naar-achteren/
Ik maak me zorgen over zaken die in deze column gedebiteerd worden, en daar wil ik in enig detail op ingaan. Het betreft met name de passage:

“Met stip op één staat bij mij klimaatverandering. Wat mij betreft wordt 2017 het jaar van de waarheid. Want dat menselijk handelen leidt tot klimaatverandering is inmiddels ruimschoots aangetoond en ervaren. De plannen liggen er, in de vorm van het klimaatakkoord en in Nederland ook in de vorm van de energie-agenda. We hebben redenen genoeg om ons er zorgen over te maken of we deze transitie op tijd inzetten; 2017 gaat over de concretisering van de plannen. Om stappen te zetten. Om te laten zien dat we zorgen kunnen laten verdwijnen en een transitie kunnen beginnen naar een koolstofvrije economie”.

De heer Stegeman heeft al eerder mensen die kritische vragen durven stellen over de klimaat- en energieproblematiek als “klimaatdeniers” omschreven, in een kennelijke poging personen die (doorgaans met uitstekende onderbouwing) hun kritische analyses geven zonder grond te diskwalificeren.

Laat me beginnen met mijn eigen achtergrond te schetsen. Ik heb wiskunde, natuurkunde en sterrenkunde gestudeerd en ben mijn volledige professionele leven actief geweest en ben nog steeds actief op het gebied van de fysische chemie en de chemische fysica, zowel in het bedrijfsleven als op universiteiten. Dit heeft geleid tot een reeks van enige honderden publicaties, stuk voor stuk in gerefereede internationale tijdschriften en tot een nog langere reeks van voordrachten op uitnodiging op internationale wetenschappelijke congressen. Deze publicaties liggen op het gebied van atmosferische chemie en fysica, als mede op het terrein van het modelleren van complexe systemen. Ik heb op persoonlijke uitnodiging deelgenomen aan een groot aantal wetenschappelijke projecten in landen als de Verenigde Staten, Canada en Japan, en heb daar veel tijd doorgebracht met onderzoek, zoals ook blijkt uit mijn publicatielijst. Het betreft hier zowel grote nationale laboratoria als ook universiteiten. Ik heb een langdurige ervaring in het management van een Europese wetenschappelijke project. Ik ben veelvuldig opgetreden als expert referee in beoordelingsrondes van de Europese Commissie op het gebied van natuurwetenschap. Ik heb een groot nationaal en internationaal netwerk. Als hoogleraar aan zowel UvA als VU heb ik mogen bijdragen aan de opleiding van veel studenten en promovendi. Een aantal zijn hoogleraar klimaatwetenschap geworden, een ander is expert onderzoeker op het gebied van het ijken van satellietgegevens over de toestand van de aardatmosfeer. Anderen hebben hoogleraarsposities in ons land gekregen of werken op toonaangevende posities in het bedrijfsleven. Ik ben tevens lid geweest van promotiecommissies op het gebied van klimaatwetenschap. Daarnaast ben ik in de periode 2011-2015 lid van de Eerste Kamer geweest zodat ook de politieke discussie over klimaat en energie me niet vreemd is. In de volksvertegenwoordiging was ik de eerste die het belang van kernenergie met behulp van thorium MSR aan de orde stelde. Ook geef ik voordrachten over de klimaat- en energieproblematiek en ben ik via Café Weltschmerz betrokken geweest bij het afnemen van kritische interviews over klimaat en energie. Ik meen dat ik op basis van bovenstaande zowel ten aanzien van de wetenschappelijke als ook van de politieke aspecten van de klimaat- en energieproblematiek geen vreemde in Jeruzalem ben.

De heer Stegeman heb ik niet kunnen betrappen op enige publicatie in de serieuze natuurwetenschappen, en al zeker niet op publicaties in de atmosferische chemie en fysica. Niettemin meent hij in zijn functie als Rabo hoofdeconoom verstrekkende meningen over klimaatproblematiek te moeten formuleren en andersdenkenden op nogal onsmakelijke wijze de maat te moeten nemen.

Naar ik aanneem is de heer Stegeman als econoom vertrouwd met de modellering van complexe systemen en processen. Hij zou dan kunnen weten dat het verzamelen van betrouwbare data een eerste noodzakelijke voorwaarde is voor verdere beschouwingen. Het vervolgens gebruiken van modelberekeningen als een betrouwbare methode om de toekomst te ‘’voorspellen’’ wordt door toonaangevende professionele economen die ik ken terecht met de nodige slagen om de arm gehanteerd. Het is me dan ook een volmaakt raadsel hoe iemand die zich als hoofdeconoom van de Rabo bank afficheert, meent over klimaatproblematiek zonder relevante kennis van zaken allerhande dubieuze uitspraken te doen.

Al bij eerdere gelegenheden heb ik aangegeven dat naar mijn mening de wijze waarop de Rabobank toekomstscenario’s presenteert niet altijd even gelukkig is. Dit heeft in het verleden geleid tot diverse onjuiste voorspellingen. Als een hoofdeconoom van de Rabobank allerlei onbekookte meningen over klimaat, klimaatverandering en de vermeende oorzaken daarvan naar buiten brengt, doet me dat ernstig twijfelen aan de adviezen die de Rabobank uitbrengt en zal uitbrengen over zaken als energiepolitiek en de financiële aspecten daarvan. Mijn vertrouwen in het gezonde verstand van de organisatie als geheel wordt door dit soort uitingen ernstig aangetast. Mij is overigens gebleken uit mijn netwerk dat velen met mij er zo over denken.

Wat mij betreft is de inhoud van dit schrijven op geen enkele manier vertrouwelijk. Ik zou het op prijs stellen als jullie deze beschouwing binnen de Rabobank op de relevante niveaus zouden willen verspreiden. Ook de heer Stegeman mag er uiteraard kennis van nemen. Het zou mij persoonlijk gerust stellen als de afdeling Economisch Onderzoek van de Rabobank zich wat terughoudender en evenwichtiger op zou stellen op gebieden waarover zij geen aantoonbare expertise bezitten. Het zou ook de geloofwaardigheid van de organisatie als geheel en het vertrouwen van de klanten in de organisatie ten goede komen. Met het uitventen van alarmisme is niemand gediend.

Dank voor de te nemen moeite.

Met vriendelijke groet

Kees de Lange

 

Dit schrijven is door mijn contacten doorgestuurd, en ik ontving de volgende e-mail als reactie:

 

Geachte heer De Lange,

Dank voor de moeite die u nam om te reageren op een column van de heer Stegeman.

Zoals u weet is een column een kort stukje proza waarin de auteur spits en uitdagend zijn mening ventileert. Dat Hans Stegeman klimaatverandering ‘met stip op 1 zet’ is, zoals hij zelf al aangeeft, zijn persoonlijke overtuiging. Hij (en de Rabobank) baseert zich daarnaast wel degelijk op wetenschappelijk inzicht, waarvan ik er slechts 2 noem: https://royalsociety.org/~/media/Royal_Society_Content/policy/projects/climate-evidence-causes/climate-change-evidence-causes.pdf en http://climate.nasa.gov/evidence/

Ik voel verder geen behoefte om in de gaan op de kwalificaties die u over de heer Stegeman uit.

Ook voor de Rabobank staat klimaatverandering hoog op de lijst met maatschappelijke problemen waar wij graag een bijdrage aanleveren. Wij baseren ons daarbij op het breed gedeelde wetenschappelijk bewijs dat klimaatverandering inderdaad optreedt en deels door menselijk handelen komt. Zie https://www.rabobank.com/nl/about-rabobank/in-society/sustainability/articles/2016/share-in-a-better-climate.html en https://www.rabobank.com/nl/images/rabobank-klimaat-statement.pdf

Vriendelijke groet,
Barbara Baarsma

Prof dr B.E. Baarsma
Directeur Kennisontwikkeling / RaboResearch

 

Na dit onbevredigende antwoord is er een reactie geschreven in de vorm van een column:

Oud-senator Kees de Lange: “Tijd voor wat interne herbezinning bij de Rabobank!”

Deze column is op 8 februari 2017 geplaatst op De Dagelijkse Standaard.

Daarna is dezelfde column ook verschenen op de websites van De Groene Rekenkamer en van Climategate.nl.