Belogen en bedrogen
Het ABP plaveit de weg om uw pensioen te gaan korten. De vice-voorzitters van het ABP bestuur, Xander den Uyl (vakbonden) en Joop van Lunteren (werkgevers), nemen in de media over de rug van de verplichte deelnemers alvast een voorschot op wat voor velen al lang duidelijk was. Het ABP gaat vrijwel zeker de nominale pensioenen verlagen. En 2,8 miljoen Nederlanders zijn het slachtoffer. Van een fatsoenlijke indexatie van pensioenen was al geruime tijd geen sprake meer. Maar een groter failliet van het ABP beleid dan het verlagen van de nominale pensioenen is nauwelijks denkbaar. Hoe heeft het zover kunnen komen?
Zoals altijd wanneer het ABP bestuur naar buiten treedt, zijn krampachtig vasthouden aan de macht, eigenbelang en schoonvegen van het eigen straatje de voornaamste drijfveren. Ook ditmaal is dat geen uitzondering. Natuurlijk komt het allemaal door de historisch lage lange rente. Natuurlijk kon niemand dit voorzien. Natuurlijk was het beleid van het ABP altijd boven alle twijfel verheven. Natuurlijk behartigt het ABP de belangen van alle verplichte deelnemers op evenwichtige wijze. Natuurlijk treft het ABP bestuur geen blaam. Genoeg van deze mantra’s die we al jaren horen. Wat presteert het ABP nu eigenlijk echt? We lopen puntsgewijs wat zaken van belang na.
1 De kwaliteit van het ABP bestuur
Het ABP als bedrijfstakpensioenfonds wordt paritair bestuurd door werkgevers en vakbonden. De rol van de werkgevers in dit bestuur is een overblijfsel uit vervlogen tijden, toen de overheid als werkgever nog financiële medeverantwoordelijkheid droeg voor het ABP. Die dagen zijn lang voorbij, en de invloed van de werkgevers op uw uitgestelde loon is een overblijfsel uit de middeleeuwen van ons pensioenstelsel. De rol van de overheid als werkgever kan niet beter geïllustreerd worden dan door het feit dat in 1995-6 een bedrag van 15 miljard euro door diezelfde overheid (de namen van Kok en Lubbers mogen hier niet ontbreken) uit het ABP gestolen is. Werkgevers en vakbonden zaten erbij en keken ernaar. De verplichte deelnemers waren het slachtoffer. Over de kwaliteit van het ABP bestuur is al veel gezegd. Wie gelooft dat figuren als Ed Nijpels, Harrie Borghouts en Xander den Uyl de mensen zijn die vertrouwen in één van de grootste pensioenfondsen ter wereld moeten bewerkstelligen, kan terecht als wereldvreemd beschouwd worden. En wie heeft er ooit van Joop van Lunteren gehoord?
2 De representativiteit van het ABP bestuur
De vakbonden vertegenwoordigen nog slechts 18 % van de werkenden en nauwelijks de gepensioneerden. Hun rol in onze samenleving is grotendeels uitgespeeld, maar dinosauriërs hebben slechts kleine breinen en leren langzaam. Te langzaam, want hun gebrek aan aanpassingsvermogen heeft tot hun uitsterven geleid. Toch houden zij met alle middelen aan de macht in de pensioenfondsen vast. Mooie baantjes en nog goed betaald ook. Zonder u of mij ooit iets te vragen. Ondanks dat het om ONS uitgestelde loon gaat. Ondanks de maatschappelijke onhoudbaarheid van deze situatie, doen de bonden nog hun uiterste best om een democratisch in de Tweede Kamer aangenomen wetsvoorstel van Koser Kaya / Blok alsnog in de Eerste Kamer onder de tram te helpen. Uiteraard met steun van hun slippendragers CDA en PvdA.
3 Financieel risicomanagement bij het ABP
Het is geen geheim dat de kennis van financieel risicomanagement bij het ABP bestuur onder de maat is. Slechts twee van de dertien bestuursleden hebben enige kennis van zaken. Over een lange reeks van jaren heeft het ABP nagelaten om in goede tijden de buffers op te bouwen voor de slechte tijden die onvermijdelijk volgen. Premiekortingen in de jaren ’90, een ongerechtvaardigd optimisme zelfs tot november 2009 toen Xander den Uyl in Kassa nog beweerde dat er niets aan de hand was met het ABP, hebben het vertrouwen in het fonds gedecimeerd. Het ABP is het levende bewijs van een fonds dat uit zijn krachten gegroeid is, in moeilijke en snel wisselende economische omstandigheden niet meer snel en adequaat kan reageren, en dus de belangen van de verplichte deelnemers niet naar behoren kan behartigen.
4 Het beleggingsbeleid van het ABP
Over het beleggingsbeleid van het ABP bestaan bij experts zeer grote twijfels. Niettemin is het lastig harde gegevens boven tafel te krijgen over de echte risico’s die men verkozen heeft te lopen. Het niet afdekken van het renterisico wordt door velen gezien als een ernstige beleidsfout. Pogingen van onderzoeksjournalisten om relevante gegevens te verkrijgen zijn zelfs na een beroep op de Wet Openbaarheid Bestuur door het ABP gefrustreerd. Duidelijk is dat hier het laatste woord nog niet over is gesproken.
5 Het communicatiebeleid van het ABP
Het communicatiebeleid van het ABP is om te huilen. Doel is in elk geval niet om de verplichte deelnemers op de hoogte te stellen van de ontwikkelingen op pensioengebied, ook de minder aangename. In alle ABP publicaties, die vooral ‘advertorials’ van de FNV zijn, worden kritische geluiden uit alle macht geweerd, en wordt een weeë saus van braafheid en nietszeggendheid over de lezers uitgestort. Paginalange beschouwingen over de zeilboot van Ed Nijpels geven ongeveer het niveau van dit soort door de deelnemers tegen wil en dank bekostigde periodieken aan. Dit beleid voldoet niet alleen aan de minimale eisen die aan iedere vorm van communicatiebeleid gesteld kunnen worden, en is tevens in veel gevallen bewust misleidend. Dat we hiermee in de buurt van verwijtbaar gedrag komen, moge duidelijk zijn.
6 Hoe nu verder?
Het ABP bestuur heerst, zonder zich te bekommeren om de belangen van de verplichte deelnemers die in veel gevallen een leven lang premie betaald hebben. Het pr beleid heeft vooral het onderstrepen van de eigen glorie van het ABP bestuur tot doel. Het communicatiebeleid is een slag in het gezicht van alle deelnemers in het fonds die als onwetende debielen behandeld worden. Het ABP in zijn huidige vorm heeft zijn uiterste houdbaarheidsdatum overschreden en ingrijpende maatregelen op korte termijn zijn vereist. In het belang van een ieder die zijn geloof in een goed collectief pensioenstelsel nog niet helemaal verloren heeft.
7 Gepensioneerden eisen
Vanuit het standpunt van gepensioneerden bezien dienen op de kortst mogelijke termijn de volgende maatregelen genomen te worden:
- Het per onmiddellijk afscheid nemen van een primitieve regenteske en arrogante bestuursstijl die het vertrouwen in het ABP in belangrijke mate door de jaren ondermijnd heeft. Alleen het werken met nieuwe mensen aan een bestuurlijke cultuur- en mentaliteitsverandering kan een wankelend ABP nog van de ondergang redden.
- Een geheel nieuwe bestuurssamenstelling tot stand brengen die gebaseerd is op kwaliteit, representativiteit, met uitsluiting van het old-boys-network, en met minimale werkgeversinvloed;
- Een transparante verslaggeving en een extern controleerbaar beleggingsbeleid implementeren;
- Een grondige onafhankelijke analyse van de kwaliteit van het functioneren van het ABP over een lange reeks van jaren laten uitvoeren;
- Een modernisering van het communicatiebeleid met spoed realiseren;
- De ABP periodieken open stellen voor mensen en organisaties met gefundeerde kritiek op het functioneren van het ABP;
- De verplichte deelnemers de keus te geven het ABP te verlaten en zich bij een ander fonds aan te sluiten.
Het is nu wel mooi geweest.